„Ta zbrojna tłusza, która naszła Ziemię Chełmińską zdobyła na Krzyżakach i spaliła zamek Bergelow, a splądrowawszy kraj cały, wielką liczbę chrześcijan uprowadziła w niewolę” – tak pisał Długosz o zdobyciu przez Jaćwięgów zamku w Bierzgłowie.
Zamek Bierzgłowo, to jedna z najstarszych obronnych budowli Krzyżackich. Położony na terenie gminy Łubianka, 17 km na północny zachód od Torunia przeżywał od swojego zarania burzliwe dzieje.
Zamek Bierzgłowo - dziedziniec
Krzyżacy ropoczęli budowę murowanego zamku na skraju pradoliny Wisły prawdopodobnie już w II połowie 13. wieku. W roku 1270 w Bierzgłowie osiadł kontur Arnold von Kropf z konwentem (ok. 12 zbrojnych rycerzy i 6 duchownych. Za jego panowania zamek przeżył oblężenie Jaćwięgów. Ich wodza Dziwana strzałem z kuszy zabił sam komtur.
Zamek Bierzgłowski
W 1410 roku bierzgłowska twierdza została zdobyta przez wojska króla Władysława Jagiełły. Po roku na mocy ustaleń pokoju toruńskiego wrócił jednak w granice państwa krzyżackiego. Bierzgłowo stopniowo traciło na znaczeniu, jako ośrodek administracyjny. Powodem był dynamiczny rozwój pobliskiego Torunia. W 1415 Krzyżacy rozwiązali tutejszą komturię.
Zamek Bierzgłowo - widok od zachowanej fosy. Zdjęcie z stycznia 2019.
W 1454 roku podczas wojny trzynastoletniej zamek dostał się w ręce Związku Pruskiego. Król Kazimierz Jagiellończyk zamierzał go zburzyć, obawiając się, że po klęsce pod Chojnicami ponownie zajmą go Krzyżacy. Królewskiego rozkazu z niewiadomych przyczyn nie wykonano.
Zamek Bierzgłowski
Odrestaurowany dziedziniec Zamku w Bierzgłowie. Niestety w stylu neogotyckim.
W 1466 roku za zasługi wojenne zamek otrzymał Jan Czigenhalz, a 8 lat później stał się własnością miasta Torunia, w zamian za oddany królowi Zygmuntowi I zamek w Świeciu.
W 16. wieku miały miejsce 3 wielkie pożary. Zamek jednak częściowo odbudowano.
Rekonstrukcja zamku w Bierzgłowie wg Z.Szczepanek ze zmianami J.Michalew, ze strony: medievalheritage.eu
W 1769 roku miała tu miejsce bitwa między konfederatami barskimi zajmującymi zamek a wojskami rosyjskimi wspieranymi mieszczanami toruńskimi. Obrazu zniszczeń dopełnił kolejny pożar w 1782 roku. W połowie 19. wieku prywatny właściciel odbudował skrzydło południowo-zachodnie i wieżę bramną. Przed wybuchem I wojny światowej przeprowadzono rekonstrukcję według projektu Conrada Steinbrechta.
Odbudowę zamku kontynuowała Kuria Biskupia Diecezji Chełmińskiej, która przejęła zamek w 1929 roku. W 1936 roku w obecności prymasa Augustyna Hlonda dokonano uroczystego otwarcia w zamku Domu Rekolekcyjnego.
Po drugiej wojnie światowej mieścił się tutaj dom opieki społecznej. Od 1992 roku właścicielem zamku jest Diecezja Toruńska, pod opieką której po dziś dzień trwają prace restauratorskie.
Zamek Bierzgłowski. Tympanon z początku XIV wieku.
W murze północnym zamku wysokiego znajduje się pochodzący z ok. 1300 roku portal z ceramicznym trójpolowym tympanonem o niepewnej ikonografii (postać jeźdźca na koniu, której towarzyszą 2 rycerze). Ta najstarsza zachowana rzeźba na terenie Prus zaliczana jest przez niektórych historyków do najcenniejszych dzieł ceramicznej plastyki średniowiecznej Europy.
Warto także przeczytać - Biskup Szelążek na zamku Bierzgłowo
Tekst opublikowany został w 2013 roku na portalu polskiedzieje.pl
Wojciech Gatz
Uzupełnienie z stycznia 2019
Zamek w Bierzgłowie. Brama do zamku głownego z terakotowym figuralnym reliefem z 2. poł. XIII w. Jest on wybitnym dziełem plastyki ceramicznej w Europie przełomu XIII i XIV w. i najstarszą zachowaną płaskorzeźbą w tej części Polski. Jej treść jest interpretowana jako scena wjazdu Chrystusa do Jerozolimy lub postać wielkiego mistrza krzyżackiego w towarzystwie rycerzy.
Czytaj także: gotycki kościół w Bierzgłowie Link
Wojciech Gatz
Zdjęcia: Elżbieta Fazel.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz